نام انگلیسی : corylus avellana
خانواده : Betulaceae (Corylacaea)
بومی : اروپا و آسیا
فندق بومی اروپا و آسیای صغیر و قفقاز است . پرورش درخت فندق از زمانهای قدیم معمول بوده و کشت آن در اروپا از قرن جهاردهم میلادی رو به توسعه گذاشت و بتدریج در ممالک اطراف حوزه دریای مدیترانه متداول گردید . پرورش باغی این درخت در ایتالیا با کشت ۶ واریته در سال ۱۶۷۱ شروع شده همچنین واریته های زیادی در سال ۱۹۱۲ در انگلستان شناخته شد . فندق رقم کنتیش کاب که بنام دوچیلی هم معروف است از یک گیاهچه فندق که در سال ۱۸۳۰ کاشته شد بدست آمده و هنوز هم کشت میشود.
فندق به دليل داشتن ريشه هاي افشان و فرم رشد درختچه اي و با پاجوش دهي فراوان مي توان در جلوگيري از فرسايش خاك و تثبيت آن بسيار موثر واقع شود. فندق از گياهان كم توقع و مقاوم به عوامل نامساعد محيطي ميباشد. ميزان توليد فعلي فندق در جهان ۳۰ %‌ كمتر از نياز بازارهاي جهاني است. بنابراين توليد اين محصول از نظر اقتصادي داراي اهميت ويژه اي است . همچنين فندق به دليل داشتن قابليت نگهداري طولاني و حمل و نقل آسان مي تواند درآمد قابل ملاحظه اي را برا ي كشاورزان تأمين نمايد . كشت فندق در اراضي شيب دار مي تواند علاوه بر تثبيت خاك ،‌باعث تبديل اراضي ديم كم بازده به باغهاي اقتصادي مي گردد . در ايجاد استغال مولد بسيار موثر مي باشد.
شرايط كاشت درخت فندق
خاك مورد نیاز درخت فندق :
‌درخت فندق از جمله درختاني است كه  عموماً با هر خاكي سازش دارد. اما براي رشد بهتر و توليد ميوه بيشتر نياز به خاكي دارد كه نيمه عميق تا عميق ( بيش از ۵۰ سانتيمتر )‌باشد و قدرت جذب آب بيشتري داشته باشد. مانند : خاكهاي رسوبي ‌،‌ رسي و شني ورسوبي و شني يا خاكهايي كه به اندازه كافي رس داشته باشند . خاكهاي سبك ،‌ يعني شني و رسي كه قابليت نفوذ آب در آنها به خوبي وجود داشته باشد . خاكهاي قليايي با PH مختلف كه با آنها سازش نسبي دارد . خاكهاي اسيدي با PH حدود ۶ كه سازش فندق در چنين خاكهايي بهتر از زمينهايي است كه PH آنها از ۷٫۵ به بالا باشد . با آنكه ميزان آهك فعال در خاك چندان ربطي با PH ندارد و درخت فندق بيش از هر درخت ميوه ا ي با آن سازش دارد ،‌با اين حال آزمايشهاي انجام شده نشان داده است كه باغ هاي فندق نبايد در زمينهاي احداث شوند كه ميزان آهك فعال آنها از ۱۰ درصد بيشتر باشد و چون ريشه درخت فندق به خفگي در خاك نيز حساسيت دارد، لذا كاشت آن در اراضي فاقد زهكشي مرطوب، فشرده، رسي، سنگين و غير قابل نفوذ، يا در خاكهايي كه پس از بارندگي آب خيز باشند، توصيه نمي شود.
رطوبت مناسب فندق :
وجود رطوبت كافي يكي ديگر از عواملي است كه براي كشت فندق ضروري است . ميزان رطوبت بين۷۰ تا ۸۰ %‌ براي كشت و پرورش فندق مناسب مي باشد . در صورتي كه ميزان بارندگي ساليانه حداقل ۸۰۰ ميلي ليتر با پراكنش مناسب در فصول گرم باشد مي توان به كشت ديم فندق اقدام نمود. در غير اين صورت برا ي توليد تجاري آبياري تكميلي درختان در ماههاي خرداد ،‌تير و مرداد الزامي مي باشد.
آبیاری فندق :
یکی از اساسی ترین نیاز برای درخت فندق وجود اسید آبسیسیک کافی در اطراف ریشه ها و وجود رطوبت کافی (رطوبت نسبی حداقل ۶۰ درصد) در محیط اطراف درخت است زیرا ریشه های سطحی و برگهای پهنی دارد مناطقی که دارای بارندگی متوسطی بوده و توزیع بارندگی نیز در طول فصل مناسب است برای کاشت موفقیت آمیز فندق خیلی مناسب هستند.آبیاری منظم باغهای احداث شده فندق سبب می شود :
الف- میزان گیرایی نهال های کاشته شده افزایش یابد و سیستم ریشه بندی آنها تقویت شود.
ب- رشد گیاه تسهیل و تسریع شود.
ج- کیفیت و کمیت محصول افزایش یابد.
دور آبیاری بسته به شرایط آب و هوایی و خاک از ۴ تا ۷ روز بوده و در طی دوره رشد به ۱۰۰۰۰ متر مکعب اسید آبسیسیک نیاز دارد.
باد :
با توجه به اينكه گلدهي وگرده افشاني در ختان فندق در فصل زمستان صورت مي گيرد ،‌وجود بادهاي شديد و سرد موجب جلوگيري از گرده افشاني و تلقيح مي گردد. همچنين بادها ي سرد باعث خم شدن تاج درخت و ايجاد سوختگي در سر شاخه هاي جوان و حاشيه برگها مي شود. بادهاي گرم و خشك نيز در فصل تابستان باعث سوختگي سر شاخه ها و حاشيه برگها مي گردند. بنابراين از كشت فندق در مسير بادهاي سرد و يا گرم و خشك بايد اجتناب نمود و يا اينكه از درختان باد شكن براي محافظت در برابر باد استفاده نمود .
تکثیر فندق :
الف- جنسی (با بذر):
تکثیر فندق به وسیله بذر مانند اغلب درختان میوه امکان پذیر است در ازدیاد به وسیله بذر با کاشت فندق بلافاصله پس از برداشت همراه با پریکارپ به مقدار زیادی جوانه زنی را کاهش می دهد. حذف پوسته بذر مثل حذف پریکارپ جوانه زنی را تا ۸۱ درصد افزایش می دهد. خواب بذر با یک دوره استراتیفیکاسیون به مدت ۶ ماه برطرف می شود. در صورتیکه فندق دیر برداشت شود (آخر شهریور) پریکارپ میوه ها سخت می شود در اینصورت ابتدا یک دوره استراتیفیکاسیون گرم در ۲۰ درجه سانتی گراد ضروری است و بدنبال آن بذور فندق باید در معرض یک دوره سرما (۴ درجه سانتی گراد) قرار گیرند. در میوه هایی که زود برداشت می شوند (آخر مرداد) آندوسپرم و جنین اغلب به اندازه کافی رشد نمی کند و جوانه زنی این قبیل بذور بخوبی صورت نمی گیرد. برای از بین بردن خواب بذور فندق اگر آنها را به مدت ۶ هفته در معرض سرمای ۵ درجه سانتی گراد قرار داده و سپس به ۲۰ درجه سانتی گراد منتقل شوند اسید جیبرلیک در بذر تجمع یافته و موجب جوانه زنی می شود.
ب- روش تکثیر غیر جنسی (رویشی) عملی و آسان تر می باشد :
۱- پاجوش : پاجوش ها شاخه هایی هستند که از جوانه های نابجای ریشه به وجود می آیند و برای تکثیر فندق می توان خاک پای درخت را کنار زده و این شاخه ها را جدا نموده و در محل مورد نظر کاشت.
۲- خوابانیدن : خوابانیدن فندق به دو صورت خوابانیدن کنده ای و کپه ای صورت می گیرد و در هر دو روش ابتدا باید نهالی را که به عنوان پایه مادری انتخاب می کنیم در سال اول از سطح خاک کف بر نموده و با خاک دادن پای پاجوش های روئیده شده آنها را ریشه دار نموده و در محل اصلی می کاریم.
۳- فندق را می توان مانند سایر درختان میوه با پیوند زدن ارقام اصلاح شده روی پایه های بومی و اصلاح شده تکثیر نمود و برای پیوند زدن از انواع پیوند جوانه می توان استفاده نمود.
اگر در فندق گرده های یک رقم با مادگی ارقام دیگر سازگاری داشته باشد سبب باردهی خوبی خواهند گردید.
میوه های فندق پس از رسیدن بر روی زمین می ریزند میوه هایی که به روی زمین می ریزند در اثر رطوبت خاک تغییر رنگ می دهند از این رو برای جلوگیری از آن باید در اولین فرصت پوست میوه ها جدا شود.میوه ها در طول فصل باید ۲ تا ۳ بار جمع آوری شوند. عملکرد درختان فندق بسته به سن و قدمت درخت فاصله کاشت ، عملیات آماده سازی خاک و عوامل دیگر متفاوت است اگر یک هکتار باغ ۲۲۰۰ کیلوگرم محصول تولید کند محصول خوبی داشته است عملکرد درختان، بارده از سالی به سال بعد دچار نوسان می‌گردد.